تکنیک های مدیریت استفاده از دستگاه تنفسی(SCBA) در عملیات های آتشنشانی
بازرسی قبل از استفاده (Pre-Use Inspection)
قبل از ورود به محیط خطرناک، آتشنشانان باید دستگاه تنفسی (SCBA)را به طور کامل بررسی کنند تا از عملکرد صحیح آن مطمئن شوند. این شامل موارد زیر است:
بررسی ظاهری(Visual Check): بررسی دستگاه برای یافتن آسیبهای قابلمشاهده مانند ترک در ماسک، تسمههای فرسوده یا شیلنگهای آسیبدیده.
فشار سیلندر(Cylinder Pressure): اطمینان از پر بودن سیلندر هوا تا ظرفیت نامی آن (معمولاً ۳۰، ۴۵ یا ۶۰ دقیقه هوا، بسته به مدل (SCBA بررسی کنید که شیر کاملاً باز باشد.
آزمایش عملکرد(Functionality Test): آزمایش رگولاتور، زنگ هشدار کمفشار و سیستم فشار مثبت برای اطمینان از عملکرد صحیح. بررسی کنید که ماسک هنگام پوشیدن بهدرستی محکم و سیل شود.
بررسی باتری(Battery Check): برای دستگاههایی با اجزای الکترونیکی (مانند نمایشگرهای سربالا یا سیستمهای ارتباطی)، اطمینان از شارژ بودن باتریها.
تجهیزات پشتیبان: اطمینان از در دسترس بودن سیلندرهای یدکی یا سیستمهای تنفسی اضطراری در صورت خرابی تجهیزات.
این مرحله برای جلوگیری از نقص در حین عملیات حیاتی است، زیرا یک SCBA معیوب میتواند جان آتشنشان را به خطر بیندازد.
پوشیدن صحیح (Proper Donning)
پوشیدن صحیح SCBA برای ایمنی و راحتی در حین آتشنشانی ضروری است. مراحل کلیدی شامل موارد زیر است:
تناسب ماسک (Facepiece Fit): قرار دادن ماسک روی صورت و اطمینان از محکم و سیل بودن . تنظیم تسمه ها برای حذف هرگونه شکاف، زیرا حتی نشتیهای کوچک میتوانند اجازه ورود گازهای سمی را بدهند. انجام آزمایش فشار منفی (پوشاندن دهانه ماسک و تنفس برای بررسی نشتی)
تنظیم هارنس(Harness Adjustment): محکم کردن هارنس SCBA روی پشت، تنظیم تسمههای شانه و کمر برای توزیع یکنواخت وزن و جلوگیری از لغزش در حین حرکت.
اتصال رگولاتور (Regulator Connection): اتصال دیماند ولو به ماسک و اطمینان از تحویل روان هوا هنگام تنفس. و اطمینان از فعال بودن حالت فشار مثبت (که فشار کمی در داخل ماسک ایجاد میکند تا از ورود آلایندهها جلوگیری کند).
بررسی تحرک(Mobility Check): حرکت دادن بازوها و خم شدن برای اطمینان از اینکه SCBA حرکت را محدود نمیکند یا ناراحتی ایجاد نمیکند. پوشیدن صحیح تضمین میکند که SCBA در طول وظایف فیزیکی سخت، کاربردی و راحت باقی بماند.
کنترل تنفس (Breathing Control)
استفاده بهینه از منبع هوا برای به حداکثر رساندن زمان عملیاتی SCBA حیاتی است. تکنیکها شامل موارد زیر است:
تنفس کنترلشده (Controlled Breathing): استفاده از تنفسهای آهسته و عمیق بهجای تنفسهای سریع و کمعمق برای صرفهجویی در هوا.
نکته مهم : وحشت یا تلاش زیاد میتواند منجر به تنفس بیشازحد شود که منبع هوا را بهسرعت تخلیه میکند.
تنفس متناوب(Skip Breathing): در شرایط بحرانی، آتشنشانان می توانند از تکنیکی به نام تنفس متناوب استفاده کنند (دم از بینی و نگهداشتن نفس بهصورت مختصر و سپس بازدم آهسته برای افزایش طول عمر منبع هوا) این کار فقط باید توسط افراد آموزشدیده انجام شود.
آگاهی جسمانی (Physical Awareness): مدیریت تلاش فیزیکی برای جلوگیری از خستگی بیشازحد که نرخ تنفس را افزایش میدهد. (تنظیم سرعت فعالیتهایی مانند بالا رفتن از پلهها یا شکستن موانع)
نکته مهم :کنترل مؤثر تنفس میتواند زمان عملیاتی آتشنشان را قبل از نیاز به خروج یا تعویض سیلندر هوا به طور قابلتوجهی افزایش دهد.
نظارت بر منبع هوا(Air Supply Monitoring)
آگاهی مداوم از مقدار هوای باقیمانده برای عملیات ایمن ضروری است. و تکنیکهای زیر را شامل می شود
بررسی فشارسنج(Pressure Gauge Checks): نظارت منظم بر فشارسنج SCBA، که معمولاً روی تسمه شانه یا رگولاتور قرار دارد. اکثر دستگاههای SCBA دارای زنگ هشدار کمفشار هستند که وقتی ۲۵ تا ۳۳ درصد از هوا باقی مانده، فعال میشود و نیاز به آمادهسازی برای خروج را نشان میدهد.
مدیریت زمان(Time Management): تخمین زمان عملیاتی بر اساس نرخ مصرف هوا
بهعنوانمثال، یک سیلندر ۳۰ دقیقهای ممکن است در شرایط تلاش زیاد کمتر دوام بیاورد، بنابراین آتشنشانان باید وظایف خود را بر این اساس برنامهریزی کنند.
برنامهریزی خروج(Exit Planning): همیشه مقدار کافی هوا برای خروج ایمن از منطقه خطرناک حفظ شود (اغلب بهعنوان "قانون یکسوم" شناخته میشود: یکسوم برای ورود، یکسوم برای کار، یکسوم برای خروج). شناسایی مسیرهای خروج و اطلاعرسانی وضعیت هوا به تیم
نظارت تضمین میکند که آتشنشانان در محیطهای خطرناک بدون هوا باقی نمانند.
سیستم پشتیبانی از همدیگر (Buddy System)
آتشنشانان معمولاً بهصورت جفت یا تیمی کار میکنند و این سیستم مدیریت SCBA را بهبود میبخشدکه شامل موارد زیر می باشد
نظارت متقابل (Mutual Monitoring): اعضای یک تیم، یکدیگر را برای مشکلات بررسی میکنند، (مانند شل بودن تسمه ها ، هوای کم یا خرابی رگولاتور)
ارتباط(Communication): استفاده از بیسیم یا سیگنالهای دستی برای به اشتراک گذاشتن وضعیت هوا و هماهنگی وظایف، اطمینان از اینکه هیچکس با هوای تخلیهشده در منطقه خطرناک باقی نمیماند.
کمک اضطراری(Emergency Assistance): آماده بودن برای کمک به همکار در صورت خرابی SCBA، مانند به اشتراک گذاشتن هوا از طریق سیستم تنفس رفاقتی (buddy-breathing system) در صورت مجهز بودن یا هدایت او به مکان امن.
سیستم پشتیبانی از یک دیگر لایهای از ایمنی را با اطمینان از آگاهی و پشتیبانی جمعی اضافه میکند.
رویههای اضطراری(Emergency Procedures)
آتشنشانان باید برای مدیریت اضطراری مرتبط با SCBA آموزش ببینند، زیرا خرابی تجهیزات یا موقعیتهای غیرمنتظره ممکن است رخ دهد. رویههای کلیدی شامل موارد زیر است:
پاکسازی رگولاتور(Regulator Clearing): اگر دیماند ولو مسدود شود از شیر تخلیه برای پاکسازی استفاده کنید یا به حالت بایپس اضطراری بروید.
تنفس رفاقتی(Buddy Breathing): برخی SCBAها به دو آتشنشان اجازه میدهند در شرایط اضطراری از یک منبع هوا استفاده کنند. این نیاز به هماهنگی سریع و تمرین دارد.
حذف سریع(Rapid Removal): در موارد اضطراری( مانند گیر افتادن)آتشنشانان ممکن است نیاز به برداشتن موقت SCBA داشته باشند. آموزش تضمین میکند که این کار بدون به خطر انداختن ایمنی انجام شود.
پاسخ به هوای کم (Low-Air Response): وقتی زنگ هشدار کمفشار به صدا درمیآید، فوراً با تیم ارتباط برقرار کنید، تلاش را کاهش دهید و شروع به خروج از منطقه خطرناک کنید.
آگاهی از تیم مداخله سریع(RIT Awareness) : از مکان تیم مداخله سریع که برای کمک به آتشنشانان در شرایط اضطراری(از جمله مشکلات SCBA)آماده است، آگاه باشید.
نکته مهم :تسلط بر رویههای اضطراری میتواند تفاوت بین مرگ و زندگی در شرایط بحرانی باشد.
نگهداری پس از استفاده (Post-Use Maintenance):
پس از عملیات، نگهداری صحیح SCBA تضمین میکند که برای استفادههای بعدی آماده باشد. مراحل شامل موارد زیر است:
تمیز کردن (Cleaning): ضدعفونی کردن ماسک با محلولهای تمیزکننده تأییدشده برای حذف دوده، عرق و آلایندهها و تمیز کردن شیلنگها و رگولاتورها طبق دستورالعملهای سازنده انجام شود
بازرسی (Inspection): بررسی برای یافتن سایش یا آسیب، مانند ترک در ماسک یا تسمههای فرسوده. آزمایش رگولاتور و سیستمهای هشدار.
پر کردن سیلندر(Cylinder Refilling): پر کردن سیلندرهای هوا تا ظرفیت کامل با استفاده از کمپرسور تأیید شده که هوای تمیز و قابلتنفس مطابق با استانداردهای ایمنی ارائه میدهد.
ذخیرهسازی(Storage):SCBA در محیطی تمیز و خشک، دور از دماهای شدید که ممکن است به اجزا آسیب برساند نگهداری شود
گزارش مشکلات(Reporting Issues): مستندسازی و گزارش هرگونه خرابی یا آسیب برای اطمینان از انجام تعمیرات قبل از استفاده بعدی انجام شود
نگهداری منظم عمر SCBA را افزایش میدهد و قابلیت اطمینان آن را در عملیاتهای بعدی تضمین میکند.
نکات مهم :
آموزش و تمرین(Training and Drills): آتشنشانان باید بهطور منظم در مورد استفاده از SCBA ، از جمله پوشیدن، تکنیکهای تنفس و رویههای اضطراری آموزش ببینند. تمرین در محیطهای شبیهسازیشده پر از دود اعتماد به نفس و مهارت را افزایش میدهد.
آمادگی جسمانی (Physical Fitness): آمادگی جسمانی خوب به آتشنشانان کمک میکند تا وزن اضافی SCBA (معمولاً ۲۰ تا ۳۰ پوند) را مدیریت کنند و مصرف هوا را در حین تلاش کاهش دهند.
آگاهی محیطی (Environmental Awareness): درک محیط آتشسوزی (مانند گرما، دید، سطوح گازهای سمی) برای پیشبینی نیازهای SCBA بهعنوانمثال بررسی مکرر دمای هوا،زیرا گرمایی زیاد دلیل افزایش نرخ تنفس می باشد.
استفاده از فناوری های جدید(Technology Integration): SCBAهای مدرن شامل نمایشگرهای سربالا(heads-up displays) ، تصویربرداری حرارتی (thermal imaging) یا سیستمهای ارتباطی(communication systems) می باشند. آتشنشانان باید برای استفاده مؤثر از این ویژگیها آموزش ببینند.
نتیجهگیری
مدیریت مؤثر تجهیزات تنفسی در عملیاتهای آتشنشانی نیازمند آمادگی دقیق، استفاده منظم و نگهداری کامل است. با تسلط بر بازرسیهای قبل از استفاده، پوشیدن صحیح، کنترل تنفس، نظارت بر هوا، سیستم رفاقتی، رویههای اضطراری و مراقبت پس از استفاده، آتشنشانان میتوانند در محیطهای خطرناک با ایمنی عمل کنند. آموزش منظم و پایبندی به پروتکلهای ایمنی تضمین میکند که SCBA بهعنوان یک خط حیاتی قابلاعتماد باقی بماند و آتشنشانان را از خطرات دود، گازهای سمی و جوهای کمبود اکسیژن محافظت کند.























